User Rating: 5 / 5

වර්තමාන ශ්‍රී ලංකාව ශීඝ්‍රයෙන් දියුණුවනවාට වඩා වේගයෙන් මුළු මහත් සමාජ ක්‍රමයටම හානිදායක වන අයුරින් වයස් භේදයකින් තොරව  මත්ද්‍රව්‍ය භාවිතය සමාජය වෙත ව්‍යාප්ත වී ඇත. එය ගැහැනු, පිරිමි, දුප්පත්, පොහොසත් මෙන්ම ග්‍රාමීයද, නගරය ද යන්න තැකීමක් නොකර විනාශකාරී ලෙසින් පැතිර ගොස්ය.

ශ්‍රී ලංකාවේ මත්ද්‍රව්‍ය භාවිතයේ ඉතිහාසය සොයා බැලීමේදී පෙනී යන්නේ1505 දී ශ්‍රී ලංකාව ආක්‍රමණය කළ පෘතුගීසීන් විසින් අබිං ලංකාවට හඳුන්වා දුන් බවයි. ඉන්පසු අබිං සහ ගංජා ක්‍රමයෙන් ව්‍යාප්ත වූ අතර 70 දශකයේ අවසානයත් සමග ශ්‍රී ලංකාව, හොරොයින් මත් සඳහාද ගොදුරු වන්නට විය. ඒ වඩාත් තීව්‍ර වූයේ 1977න් පසු විවෘත ආර්ථිකයත් සමගිනි. මත් උවදුර විවෘත ආර්ථිකයේ අනිටුදායක විපාකයක් අවිවාදයෙන් පිළිගත යුතුය. 

Throughout the recent decades, there has been an intense interest and conversation about human rights among people. These human rights, which have been identified as having started through the Cyrus cylinder of Cyrus the Great, who is considered the first king of historical Persia in BC 539, have been developing for several centuries and have come a long way. In 1948, the United Nations issued the Universal Declaration of Human Rights, which became the most important document in the international system for human rights.

From time to time there are discussions in Sri Lanka on various aspects of human rights. So what are human rights? Why are they important? it is important to know about. According to the United Nations Universal Declaration of Human Rights, human rights are the universal legal guarantees to protect individuals and groups of people from harm to their personal freedom and dignity.Sri Lankan citizens have different views on these rights. Especially in Sri Lanka, negative comments such as 'human rights have been violated, there are no human rights' are often heard. People have forgotten the value of those rights that come naturally to people by being human.

The Universal Declaration of Human Rights has thirty fundamental rights under the two main sections of civil and political rights and economic, social and cultural rights. Through these rights, people are guaranteed the right to access basic human needs such as medicine, food, water, clothing and shelter. Unfortunately, thousands of people who do not have an understanding of their basic rights are subjected to various oppressions without raising their voices for their rights. But in this situation, there are many international and local organizations that advocate for basic human rights.

Sri Lankan lawyer Nilantha Hettige provides definitions based on Sri Lanka's position on human rights. He  explained that "Sri Lanka's human rights law refers to human rights determined by international conventions. Fundamental rights are a set of rights guaranteed by the Second Republic Constitution of 1978."

The ability to freely express and express opinions without fear of severe reprisals and injustice is a broad human right. Recently there has been a lot of talk about freedom of speech and expression in Sri Lanka.This right applies to all parties in a society, regardless of whether they operate under a particular legal framework.  In the name of religion, there have been many conflicts in the international system as well as in Sri Lanka throughout history. Various reports of religious persecution and persecution were still heard today. However, through human rights, the importance of religion and spiritual beliefs is recognized as well as the right of people to  not practice a religion.

The right of people to love freely can never be underestimated. The right to make decisions about one's romantic feelings is an essential human right. The importance of protecting these rights is further illustrated by the problems caused by homosexuals and transgender being subjected to physical and psychological abuse and forced marriage of women against women’s will.

Affirms the importance of our human rights through the right to equal employment opportunities, equal access to education, environmental protection and the responsibility of governments to protect human rights through a common standard. Many international organizations around the world stand up for these human rights inherent to man by being born as a human because those rights are very important. They are always trying to create a society in Sri Lanka where optimistic attitudes about human rights will grow. Therefore, it is our duty to read, understand and protect these human rights.

Navodani Jayathilake

Department Of International Studies

Faculty of Social Sciences

Third Year

Committing suicide has become a common occurrence worldwide. It is not something particular to any specific age group. Anyone from any age group tends to commit suicide for diversified reasons. Accordingly, the youth in most countries around the globe tend to take their own life when things get hard to manage. Suicide is common among the Sri Lankan young demography as well. Therefore, taking them into consideration is of utter importance as the youth determines the development of any country.

ස්ත්‍රී පුරුෂ සමාජභාවී අධ්‍යයන ක්ෂේත්‍ර අධ්‍යක්ෂ, 

ජ්යෙෂ්ඨ කථිකාචාර්ය අනූෂා එදිරිසිංහ 

වසරින් වසර මාරතු අටවෙනි දින කාන්තා දින සැමරුම පවතවමින් කාන්තා අයිතිවාසිනම් පිළිබඳ කතා කළඳ කාන්තාවක් වීම නිසාම ඔවුන්ට සිදුවන හිංසන අසාධාරණකම් අඩුවක් නැත.

කාන්තාවන් වෙනුවෙන් ජාත්‍යන්තර දිනයක් වෙන්කිරීම සම්බන්ධයෙන් ඔබතුමියගේ අදහස කුමක්ද? 

අතීතයේ සිටම ආසියා යුරෝපා රටවල කාන්තාවන්ට සිදු වූ වෙනස්කම් නිසා මෙවැනි දවසක් අපිට ලැබී තිබෙනවා. ලංකාව මේ වන විට කාන්තාවන්ට එරෙහි වෙනස්කම් පිටුදැකීමේ සම්මුතියට අත්සන් කිරීම නිසා අද  අපි කාන්තා දිනය සමරනවා. එමෙන්ම ලෝකයේ ජාත්‍යන්තර පුරුෂ දිනය නොවැම්බර් 19 දින සමරනු ලබනවා. නමුත් ලංකාවේ ජාත්‍යන්තර පුරුෂ දිනයක් සමරන්නේ නෑ. ආසියාතික කලාපයේ කානතාවන්ට වෙනස්කම්  වැඩියි කියලා මම පවසන්නේ නැහැ. ලෝකයේ අනෙක් රටවල ගෝලීය වශයෙන් එනම් අප්‍රිකාව,ඕස්ටේලියාව,පැපුවා නිව්ගිනියාව මේ සෑම රටකම කාන්තා හිංසනය සිදු වෙනවා සහ ඒවා ඉහළ මට්ටමක පවතිනවා. නමුත් එය වැඩි ලෙස කතාබහට ලක්වන්නේ ආසියා කලාපය තුළයි. ආසියාතික කලාපය තුළ තිබෙන සංස්කෘතික ලක්ෂණ සමග මේ අයට සිදුවන හිංසන ප්‍රමාණය වැඩියි. මේවා පිටු දැකීම සඳහා ජාත්‍යන්තර කාන්තා දිනය පමණක් ප්‍රමාණවත් නොවේ. සෑම දවසක්ම කාන්තාවන් වෙනුවෙන්  වැඩ කරන දවසක් විය යුතුයි. මෙහිදී විශේෂයෙන්ම පිරිමි අයට ද යම් පණිවිඩයක් ලබාදීම අත්‍යවශ්‍යයි. එනම් කාන්තාවන් සහ ගැහැනු දරුවන් ආරක්ෂා කළ යුත්තේ ඇයි යන කාරණාව සම්බන්ධයෙන් ය.

අද කාන්තාවගේ ශ්‍රම ශක්තිය අධ්‍යාපන, ආර්ථික, දේශපාලන, ක්ෂේත්‍ර තුළ විසිර පවතින්නේ කෙසේද?

අද ආර්ථික ක්ෂේත්‍රයට කාන්තාවන්ගෙන් 50% වැඩි දායකත්වයක් ලැබෙනවා. මේ වන විට කාන්තාවෝ විශාල ප්‍රමාණයක් අධ්‍යානයේ ඉහලට යාම එයට ප්‍රධාන හේතුවක්. ඇය අද ස්ව ශක්තියෙන් නැගී සිටීම නිසා කාන්තා ව්‍යවසායකයන් බිහිවී තිබෙනවා. උසස් අධ්‍යාපන ක්ෂේත්‍රයට ද අද වන විට කාන්තාවෝ විශාල ප්‍රමාණයක් ඒකරාශී වී සිටින බවක් පේනවා. එයට හේතුව ජනගහනයේ අසමතුලිතතාවය යි. අද අධ්‍යාපනය ලබන්නේ කාන්තාවන්ය. පිරිමි පාර්ශ්වය උසස් අධ්‍යාපනය ලබන අතර කාර්මික ක්ෂේත්‍රයට පිවිසීමේ ප්‍රවනතාවයක්ද පවතිනවා.ඒ නිසා වර්තමානයේ ආර්ථිකයේ ඉහළම තැන්වල සිටින වැඩි පිරිසක් කාන්තාවන්. ඒ ආකාරයට අධ්‍යාපන ක්ෂේත්‍රය තුළ කාන්තාවන්ට  වශයෙන් අවස්ථාවන් හිමි වී තිබෙන බව කිව යුතුයි.

තවත් පැත්තකින් අපේ රට තුළ සිදු කරන කාන්තා දැනුවත් කිරීම් සවිබලකරණය කිරීම සඳහා සිදුකරන දැනුවත් කිරීම් මත කාන්තාවන් තම ආර්ථිකය ගොඩනගා ගැනීමට උත්සාහ කර තිබෙනවා. අනෙක් පැත්තෙන් බලන විට අවිධිමත් ක්ෂේත්‍ර වන තේ පොල් රබර් වැනි ක්ෂේත්‍රවල නියැළෙන කාන්තාවන් සිටිනවා. උදාහරණයක් ලෙස පොල් වතු පොල් කොහු කර්මාන්ත  ආශ්‍රිතවකාන්තාවන් බොහොමයක් වැඩ කරනවා නමුත් මේ අය පිළිබඳව දත්ත සටහන් වෙලා නැහැ. මේ කාන්තා දිනයේ දී ඔවුන්  ගැනද කතා කළ යුතුයි. සමස්තයක් ලෙස ඔවුන් මේ රටේ ආර්ථිකය ඉහළ නැංවීමට විශාල කැපවීමක්  සිදු කරන පිරිසක්.

දේශපාලන වශයෙන් ගත් විට අද කාන්තාවන්ට දේශපාලනයට යාමට ඉඩකඩ ඇහිරිලා. මෙහිදී අප 25% කෝටාව ගනු ලැබුවා. අනතුරුව ඔවුන් පුහුණු කර නාමයෝජනාවලට පදනම නිර්මාණය කළා. නමුත් නාම යෝජනා ගැනීමට ගිය විට කාන්තාවන් සිර කර තිබෙනවා. මේ නිසාම කාන්තාවන්ට දේශපාලන ක්ෂේත්‍රය තුළ ගමන් කළ හැකි දුර අඩුයි. අපහටද  යම් මට්ටමක නාම යෝජනා ගැනීමට යාමට ඉඩ පවතිනවා. නමුත්  මේ නාම යෝජනා ක්‍රමය තුළ දී අපටත් නාමයෝජනා ගැනීමට යාමේදී අපහසුයි. නමුත් නාම යෝජනා ලබා ගත්තද මේ ක්ෂේත්‍රය තුළ දී තුළදී කාන්තාවන්ට බොහෝ ප්‍රශ්න වලට මුහුණ  දීමට සිදුවෙනවා. ඊට හේතු ලෙස බොහෝ විට ස්ත්‍රී පුරුෂ සමාජභාවය ඇසුරින් වෛරී ප්‍රකාශන බොහොමයක් ඉදිරිපත් වන ආකාරයක් දක්නට ලැබෙනවා.දේශපාලන සංස්ථාව තුළ වෛරී ප්‍රකාශන බරපතළයි. එසේම අපේ රටේ  හිංසනය යොදාගනිමින් දේශපාලනය යෙදවීම දක්නට ලැබෙනවා. නමුත් ලෝකයේ වෙනත් රටවල් හිංසනයෙන් තොරව දේශපාලනය සිදු කිරීම දැකගත හැකියි. නමුත් කාන්තාවන් දේශපාලන වේදිකාවට ගිය විට ගැහැනු අයට මඩ ගැසීම සහ තර්ජන කරන ප්‍රමාණය වැඩියි. ලිංගික තර්ජන හිංසන වැඩි වීම දැක ගත හැකියි. මේ නිසාම කාන්තාවෝ දේශපාලනමය වශයෙන් සවිබලගැන්වූවත් ඔවුන් මේ ක්ෂේත්‍රයට පැමිණෙන්නේ නෑගමෙය ලංකාවේ සමස්තය තුළ දකින්නට  ලැබෙනවා. නාමයෝජනා දෙන විට ප්‍රතිපත්ති සම්පාදනයට දායක වීමට හැකි කාන්තාවන්ට එය ලබාදිය යුතුයි. එසේ නොමැතිවත් ලබා දී තිබෙන අවස්ථා  තිබෙනවා. එවැනි තත්වයන් තුලදී අවාසි සහගත තත්ත්වයන්ද උද්ගත වී තිබෙනවා.

ගෝලීය වශයෙන් බලන විට කාන්තාව මේ සමාජය තුළ සිටින තැන සම්බන්ධයෙන් ඔබතුමියගේ අදහස කුමක්ද?

ගෝලීය වශයෙන් ගත් විට යුරෝපා රටවල අධ්‍යාපන ක්‍රමය වෙනස්ය. ඒ රටවල කුඩා කාලයේ සිටම ස්ත්‍රී පුරුෂ සමාජභාවය සමානාත්මතාවය උගන්වනවා. නමුත් අපේ රටේ පෙරපාසල් හෝ ගෙදරදි මේ පිළිබද ඉගැන්වීමක් සිදු කරන්නේ නැහැ. මම ස්ත්‍රී පුරුෂ සමාජභාවය හා සමානාත්මතාව පිළිබදව අධ්‍යනයන් සිදු කිරීම නිසා මගේ දරුවා ඒවා ගැන කතා කරනවා. ඇය ඒවා ගැන හිතනවා, නමුත් සෑම දරුවෙකුටම මේ අවස්ථාව ලැබෙන්නේ  නෑ. ලෝකයේ යුරෝපා රටවල මානව අයිතිවාසිකම් පිළිබඳව වැඩි වශයෙන් කතා කරන ආකාරයන් දකනට ලැබේ. අනෙක් අයටද හිංසන නොකර සිටීමේ ඉඩකඩ ගැන කථා කරවා. මෙවර කාන්තා දිනයේ තේමාව වන්නේ ස්ත්‍රී පුරුෂ සමාජභාවය යන්නයි. ඒ පිළිබඳව පෙරහුරුව  ළමයාට කුඩා කාලයේ සිටම යුරෝපා රටවල් ලබා දෙන නමුත් ලංකාවෙහි එවැනි අධ්‍යාපනය රටාවක් නැහැ. රටක් ලෙස ලංකාව මේ ක්‍රමවේදය බිඳ දැමිය යුතුය. විශේෂයෙන්ම තුන්වන ලෝකයේ සංවර්ධනය වෙමින් පවතින රටවල් හැරුණුකොට අනෙක් රටවල් බොහෝ වෙලාවට මෙය පාලනය කරගෙන තිබෙනවා. ඒ නිසා ස්ත්‍රී පුරුෂ සමානාත්මතාව පදනම් වූ සමාජයක් නිර්මාණය කරගෙන තිබෙනවා. මේවා කතා කරන විට ද ඇතැම් අයෙක්ට අපබ්‍රන්ස විය හැකියි. සුදුසු නැති කාන්තාවන්ට සුදුසු නැති යනාදී ලෙසින් මෙහිදී කාන්තාව පාදක කරගෙන සංවේදී සමාජයක් ගොඩනැගීම  සිදුවෙයි.ස්ත්‍රී පුරුෂ සමානාත්මතාව කාන්තාවන්ට ඇයි හිංසනය වෙන්නේ? මෙය කාන්තාව පදනම් වූ ප්‍රවේශයක්. අනෙක් ප්‍රවේශය පුරුෂයා පදනම්ව සිදු කෙරේ.එක් පැත්තකින් කාන්තා සංවේදී සමාජයක් ගොඩනැගීමට උත්සාහ කරන අතර අනෙක් පසින් ඒ අයට සිදුවන හිංසන වෙනවා. එනම් මේ ලෝකයේ නව කොවිඩ් වසංගතය තුළ දෙන්නෙක් ගත්විට එක්කෙනෙක් එයට ගොදුරක් වෙනවා කියන තත්ත්වයට සමානයි. 

මේ පවතින තත්ත්වය වෙනසකට පත් කරනවා නම් එය ආරම්භ කළ යුත්තේ කොයි තැනින් ද?

මේක වෙනස් කළ යුත්තේ ප්‍රධාන ලෙසම අධ්‍යාපනය තුළින්. ඒවගේම මෙය ආරම්භ කළ යුත්තේ පවුලෙන් ය. පවුලේ අධ්‍යාපනය සමාජානුයෝජනය තුළින් සහ  දිවා සුරකුම් මධ්‍යස්ථාන,පෙරපාසල් තුළින් ආරම්භ කළ යුතු වේ.ලෝකයේ සමහර රටවල 3 ශේණියේ සිට පවා ලිංගික අධ්‍යාපනය ගැන උගන්වනවා.නමුත් අප අපේ සමාජයේ ඒ ගැන කතා කළොත් එය අමුතු මාතෘකාවක් බවට පත් වෙනවා.ඒ හැරුණු විට මෙය අසභ්‍ය දේ උගන්වනවා යන මතය මිනිසුන් තුළ පවතිනවා.මේ නිසා ලිංගික අධ්‍යාපනය විෂය ක්ෂේත්‍රය  දරුවන්ට අනිවාර්ය කළ යුතුයි. එදා ලංකාවේ පොත් පිට කවරවල  ස්ත්‍රී පුරුෂ සමානාත්මතාවය තිබුණේ නැහැ. නමුත් යම් මට්ටමක අද වන විට පවතිනවා.දරුවන්ට අනිවාර්යයෙන් ස්ත්‍රී පුරුෂ සමානාත්මතාවය ඉගැන්විය යුතුය. මේ නිසා මූලිකවම දරුවාට ඉගැන්වීම සඳහා ගුරුවරයා ව පුහුණු කළ යුතුය.එසේත් නැතිනම් දරුවෝ පුහුණු කිරීමෙහි ප්‍රතිඵලයක් නැත.මේ වන විට රටවල් පහක යුනෙස්කෝ ව්‍යාපෘතියක් ක්‍රියාත්මක වෙනවා.එහි ශ්‍රී ලංකාවෙහි ව්‍යාපෘතිය භාරව සිටින්නේ මම, එහිදී අපේ ස්ත්‍රී පුරුෂ  සමාජභාවී අධ්‍යයන මධ්‍යස්ථානයෙන් ඒ සදහා ව්‍යාපෘතියක් සිදු කළා. එහිදී අප විසින්   ගුරුවරු විශාල ප්‍රමාණයකට  පුහුණුව ලබා දීමට හැකිවුණා.සෑම විශ්වවිද්‍යාලයාලයකම මේම මධ්‍යස්ථාන ස්ථාපිත කළ යුතුයි.මේ ස්ත්‍රී පුරුෂ සමාජභාවය අනිවාර්ය විෂයක් විය යුතුයි.මේ වසරේ සිට ස්ත්‍රී පුරුෂ සමාජභාවයේ වෙනස්කම් ලෙස විෂයයක් විශ්වවිද්‍යාල විෂය ක්ෂේත්‍රයට  එක්වෙනවා.මෙයට අනිවාර්යයෙන් සෑම අධ්‍යන අංශයකින්ම එක් ආචාර්යවරයෙකු මෙය ක්‍රියාත්මක කිරීමට ගව්නවාග ඒ අතර එය අනිවාර්ය විෂයයක් වනවා . අද වෙනවිට බොහෝ රටවල් තුළ මෙය ක්‍රියාත්මකයි.ඔක්ලොහොමා සෙන්ට්‍රල් විශ්ව විද්‍යාලයේ මෙය ක්‍රියාත්මක වනවා.මෙම විභාගය සමත් වීම අනෙකුත් විෂයයන් අධ්‍යයනයට සුදුසුකමක් වේ.ලංකාව තුළ ද අනිවාර්ය විෂයයක් ලෙස ලබාදීම හෝ අනිවාර්යෙන් උපාධිය ලබා ගැනීමේදී මෙම විෂ සමත් විය යුතුයි.මා දැඩි ලෙස පවසන්නේ මෙය අධ්‍යාපන ක්ෂේත්‍රයේ සිදු විය යුතු වෙනස්කමක් ලෙසයි. සෑම විශ්වවිද්‍යාලයක් තුළ ම අද ස්ත්‍රී පුරුෂ සමාජභාවය අධ්‍යන  මධ්‍යස්ථානයක්    තිබෙනවා. එයට හේතු වූයේ අපේ ස්ත්‍රී පුරුෂ  අධ්‍යන මධ්‍යස්ථානය  මගින් සිදු කරනු ලැබූ පර්යේෂණය වේ.

වර්තමානය වන විට ලංකාව තුළ පුරුෂයාට සාපේක්ෂව කාන්තාවට සාධාරණයක් හිමිවී තිබෙනවා ද.? ඒ සම්බන්ධව ඔබතුමියට අද දවසේ සමාජයට දීමට තියෙන පණිවිඩය කුමක්ද..?

පැහැදිලිවම මේ සමාජය තුළ පුරුෂයාට සාපේක්ෂව ස්ත්‍රීයට සාධාරණයක් ඉටු වෙලා නැහැ.ස්ත්‍රී පුරුෂ සමාජභාවය අධ්‍යනය මධ්‍යස්ථානය   සහ වෛද්‍ය පීඨය එක්ව අධ්‍යනයක් සිදු කළා .ඒ අනතුරු ,සියදිවි නසාගැනීම් සහ කාන්තා ඝාතනය සම්බන්ධයෙන්.බිරිඳ හා සැමියා අතර අරගලය බත් හැළිය ඉදෙන තුරු පමණක් යන මතය පොලිසිය විසින් ද හිතන අවස්ථා තිබෙනවා.ඒ නිසා ඔවුන්ව ද පුහුණු කළ යුතු ය.මෙවැනි තත්ත්වයන් බරපතළ ලෙස ඉදිරියට යාම නිසා ස්ත්‍රී පුරුෂ සමාජභාවය පදනම් කරගනිමින් ප්‍රචණ්ඩත්වය ඉහළ ගොස් තිබෙනවා.

මෙහිදී විශේෂයෙන් හමුවන්නේ ස්වාමියා විසින් වැඩි ප්‍රමාණයක් කාන්තා  ඝාතන සිදුකර ඇති බවයි.එය 28% ලෙස සොයාගෙන තිබෙනවා.නෑදෑයෝ 20% ලෙසත් ,අසල්වාසීන් සියයට 9% ලෙසත් මෙම ඝාතන සිදුකර ඇති බව හඳුනාගෙන තිබෙනවා.විශේෂත්වය වන්නේ අප විසින් දන්නා පුද්ගලයින් විසින් මෙම ඝාතන සිදු කර තිබීමයි.ඔවුන් විවාහක ස්වාමියා, නෑදෑයන් අසල්වාසීන් සහ ත්‍රීවීල් පාර්ක්වල පුද්ගලයන් යනාදීන්ය.එහිදී 75% මරණ සිදු වී තිබෙන්නේ නිවසේදීය.මහජනයා ගැවසෙන ස්ථානවල සියයට 10% සහ කැලෑබද ප්‍රදේශවල 12% ක්.මෙම මරණ වැඩිපුර සිදු වී තිබෙන්නේ දිවා කාලයේදීය.මෙහිදී විශාල ප්‍රමාණයක් මියගොස් ඇති අතර ඒ සඳහා ප්‍රධාන හේතුව වී තිබෙන්නේ ආදර සම්බන්ධතාවයන් , අනියම් සම්බන්ධතා සහ ලිංගික ප්‍රශ්න ය.මම පවසන්නේ ඔබේ ශරීරය අයිති ඔබට විතරයි.විවාහ වූ පසු ස්වාමියාට බිරිඳ ගේ ශරීරය ගැන තීරණ ගැනීමට අයිතියක් නැහැ.නමුත් බොහෝ කාන්තාවන් බෙලහීන වෙලා සංස්කෘතිය කියන පෙට්ටිය ඇතුලේ සිර වී සිටිනවා.එයින් එළියට පැමිණ මේ ලෝකය දෙස බැලිය යුතු යි.එහිදී මේ දේවල් සිදු වෙන ආකාරය සහ තමන්ගේ අයිතිය කුමක්ද.? ,මේ සමාජය තමන්  නිදහසේ ජීවත් වෙන්නේ කොහොමද යන්න සෙවීමට ඇයට කල්පනාවක් නැත. ඒ සිතුවිලි මේ සමාජය තුළ අවහිර කර තිබෙනවා.ඇයට අලුතින් සිතීමට ඉඩක් නොදෙන්නේය.ඒ නිසා මේ මරණ වලට ප්‍රධාන හේතුව පවුල් ආරවුල් වේ.මේ තුළ අනියම් සබඳතා ගොඩ නගා ගැනීම සිදුවේ .ලංකාවේ ආදර සබඳතා නිසා 10 000 ක් පමණ මරණ වාර්තා වෙනවා අතර ඒ සඳහා අනියම් ප්‍රේම සබඳතා බලපාලා තිබෙනවා.එමෙන්ම පවුල් ආරවුල් පමණක් 115000 ක් පසු කර තිබෙන බව වාර්තා වනවා.

මෙවර ජාත්‍යන්තර කාන්තා දිනයේ මාතෘකාව ”තිරසාර හෙටක් සඳහා අද ස්ත්‍රී පුරුෂ සමානාත්මතාවය.”.මෙහි සමානාත්මතාවය ආරම්භ කළ යුත්තේ පෙර පාසලෙන් සහ පාසලෙන් ය.ඒ සඳහා ගුරුවරුන් පුහුණු කළ යුතු වේ එනම්,දිනයක විශ්වවිද්‍යාල වෙත පැමිණෙන්නේ එම දරුවන් වීම එයට හේතුවයි.

වයි.බී.තිළිණි නිසංසලා

ජනසන්නිවේදන අධ්‍යයන අංශය

කැලණිය විශ්වවිද්‍යාලය

වර්තමාන උපකාරක පන්ති නොහොත් ටියුෂන් පන්ති කලාවක් බවට පත්ව ඇත. පාසල් පද්ධතිය තුළ දරුවා නිසි අධ්‍යාපනයකින්  පෝෂණය වනවා නම් ටියුෂන් අධ්‍යාපනය අවශ්‍ය වන්නේ  නැත. ටියුෂන්  අධ්‍යාපනය තුළින් දරුවාට කිසියම් දැනුමක් ලැබුණද  වර්තමාන ටියුෂන් අධ්‍යාපනය මුදලට පමණක් සීමා වූ ටියුෂන් කඩ වැනිය.ඔවුන්ගේ පරමාර්ථය  දැයේ දරුවන්ගේ අභිවෘද්ධිය  පිණිස අධ්‍යාපනය ලබා දීමම නොව ඔවුනවුන්ගේ උවමනා සහ අවශ්‍යතාවන් ඉටුකර ගැනීම සඳහා මූල්‍යමය පැතිකඩ තරකර ගැනීම ය.  වර්තමාන ටියුෂන් ක්ෂේත්රය තුළ  උගත් නූගත් ඕනෑම මිනිසෙකුට  ගුරුවරයෙකු ලෙස පෙනී සිටීමේ ඉඩකඩ පවතී. එහෙයින් නිසි ආකාරයේ  අධ්‍යාපනයක් ලැබීමට නම් නියමිත අධ්‍යාපන සුදුසුකම්වලින් මුදලටම පමණක් නොව දරුවන්ගේ මානුෂීය පැතිකඩයන් ඔස්සේ සොයා බලන නිසි ටියුෂන් ගුරුවරයා තෝරාගැනීම දරුවන් වන අප සතු කාර්යයකි.

එමෙන්ම මෙන්ම වර්තමාන ටියුෂන් පන්ති අතර පවතිනුයේ දැනුම අතර තරඟකාරීත්වයක් නොව ජනප්‍රියතාවය මූුලික කොට ගනිමින් අනෙක් පන්තීන් අභිබවා තම ආයතනයට සිසුන් ඇදගැනීමේ අරගලයකි. බුද්ධියෙන් යුතු ගුරුවරයාට බාහිර ආටෝප අවශ්‍ය නැත. ඔහු කරා දරුවෝ ඉබේම ඇදී එති. නමුත් බුද්ධියෙන් තොර පුහු ආකල්පයන්ගෙන් යුත් ගුරුවරයා වෙහෙස දරන්නේ අත්පත්‍රිකා, දැන්වීම්, වර්ණ නිබන්ධන යනාදිය මූලික කොට ගනිමින් මවාපෑමක් ඔස්සේ දරුවා ඇද ගැනීමට ය. එමෙන්ම මෙම තරගකාරී අධ්‍යාපන රටාව තුළ විවිධ වූ අදහස් දරන්නන් ඉන්නා සමාජයක නිවැරදි ටියුෂන් අධ්‍යාපනය තෝරා බේරා ගැනීම්ට දරුවා බුද්ධිමත් විය යුතුය. එමෙන්ම විලාසිතාවන්ගෙන් ආරූඪ වුණු රංගනයකට සූදානම් වන රැඟුම්කරුවන් මෙන් විලාසිතාවන්ට මූලිකත්වය දෙමින් ටියුෂන් යාමට දරුවා පෙළඹී ඇත. එමෙන්ම අතීතයේ රජවරු මිත්‍ර  සබඳතා ඔස්සේ තම බල සීමාව  විශාල කර ගැනීමට  යටි අරමුණ ඔස්සේ කටයුතු කරන්නා සේම වර්තමානයේ ටියුෂන් ගුරුවරයා ද ඉතා  සුහදශීලී මිත්‍ර සබඳතා මඟින් තමා බබළවා ගැනීමට උත්සාහ දරති. 

පාසල කිසිමවිටක ටියුෂන් කඩයකට සමාන කළ නොහැක  .ඒ මන්ද යත් අධ්‍යාපනයම පමණක් නොව ගුණ නැණ බෙලෙන් යුතු පිරිසක් සංවේදී හදවතක් ඇති දරුවකු නිර්මාණය වීමේ මූලික අඩිතාලම ගොඩනැගෙන්නෙ පාසල යන උතුම් විදුබිම නිසාය. එනමුත් ටියුෂන් අධ්‍යාපනය ලැබීමට යහමට කිසිවෙකුට එපා කීමට අපට නොහැකිය. නමුත් දරුවන් වන අප ටියුෂන් ගුරුවරයා ගේ  රූපය යාන වාහන, ගේ දොර යනාදී බාහිර ආටෝපයන් ට නොරැවටී දරුවන්ට නිසිආකාර අධ්‍යාපනයක් ලබාදීමට නිසිආකාර අධ්‍යාපනයක් ලබාදීමට සුදුස්සෙක් දැයි පරික්ෂා කොට ඒ වෙත යොමුවීමට  දැන ගත යුතුය. එමෙන්ම තියුණු බුද්ධියකින් යුතු දරුවන් පවා අපරික්ෂාකාරී ලෙස රැල්ලට ටියුෂන් පන්ති  කරා ගොස් වැරදි දුරාචාරයන්ට පෙළඹී තම ජීවිතය පවා වරදවා ගන්නා අවස්ථා අද සමාජයේ ඉතා ඉහළ ය.

රටේ ඉදිරි අනාගතය භාර ගැනීමට සිටින දරුවන්ගේ මනසට වැරදි ආකල්පයක් කා වැදුණු විට ඒවා උදුරා දැමීමට අපහසු ය. එමෙන්ම දමෙන්ම දෙමව්පියන්ට දරුවන් පිළිබඳව සැමවිටම විමසිල්ලෙන් සිටිය යුතුය .එනම් දරුවන් දකින දේ ඒ අයුරින් ම නිවැරදි ඇය පිළිගැනීමට පෙලඹෙති. එහෙයින් දරුවන් ටියුෂන් යනවා යැයි පවසමින් ලබන්නාවූ අධ්‍යාපනය පිළිබඳ නිතර නිතර විමසිලිමත් විය යුතුය. එමෙන්ම ටියුෂන් ගුරුවරුන් පවා දරුවන් වැරදි දේවල් වලට පොළඹවා ගැනීමට  පෙලඹෙති.  එහෙයින් විශේෂයෙන් දෙමාපියන් ඒ පිළිබඳ සැලකිලිමත් විය යුතුයි .කුඩා දරුවන් සැබැවින්ම මල් කැකුළු වැනි ය. එහෙයින් ඔවුන්ගේ දිවි මඟ සරුකර ගැනීමේදී තම දරුවා යොමු කර ගන්නා සෑම දෙයකදීම වැඩි අවධානයක් යොමු කළ යුතු වේ. පාසල්   ගුරුවරයා ද දරුවාව ඒ ඒ විෂයයන් කෙරෙහි දැඩි ලෙස ග්‍රහණය කර ගනිමින් සැමවිටම දරුවාව අරමුණු කරා ගෙන යාමට පිටුවහලක් වන්නේ නම් ටියුෂන් යාමට ද දරුවන් තුළ රුචියක් හටගන්නේ නැත. ඒ අනුව තමන්ට හැකි සෑම විටම දක්ෂ අදක්ෂ භේදයකින් තොරව දරුවන් වර්ග නොකර සෑම දරුවකුම අප රටේ අනාගතය භාර ගැනීමට සිටින මුතුකැට යැයි සිතා නිතර නිතර අභ්‍යාසයන්හි යොදවමින් ඉගැන්වීම් සිදු කරන්නේ නම්, මැනවි. එමෙන්ම මුදලට සීමා වූ ටියුෂන් අධ්‍යාපනයට වඩා නිදහස් අධ්‍යාපනයේ වටිනාකම වටහා ගනිමින් තම දිවි මඟ සරු කර ගැනීමට දරුවන් වන අප වග බලා ගත යුතුය.

මලීශා සෙව්වන්දීපනී

වර්තමානය වන විට ලෝකය දේශගුණික අර්බුදවලින් පමණක් නොව මිනිසුන් විසින් නිර්මාණය කරනු ලැබූ අර්බුදවලින් ද මිරිකෙමින් සිටින්නේය. කොවිඩ්-19 වසංගතය 2019 වසරේදී හිස එසවීමත් සමග ලෝකයම එකම සෑයක දැවෙද්දී මුළු ලෝකයටම ගමන් කරන්නට සිදු වූයේ දැඩි ආර්ථික අවපාතයක් අතරිනි. කෙසේ නමුත් කොවිඩ් 19 පහව යන ලකුණු අතරවාරයේම නව අර්බුද රැසක් නිර්මාණය වන්නට හේතු කාරණාව වූයේ ය. ඒ රුසියන් යුක්‍රේන යුද ගැටුම් ආරම්භ වීමත් සමඟය.

කොවිඩ් යුගයෙන් පසු සෑම රටක්ම ආර්ථිකය බිඳ වැටීමට ලක් විය. වසර දෙකකට වැඩි අධික  කාලයක් ආයනික අපනයනික වෙළඳාමක් සිදු නොවීය. මේ නිසාවෙන් ලංකාවේ ආර්ථිකය බිඳ වැටීය. එමගින් රටේ පැවැත්ම අස්ථිරත්වයට පත් විය. ලාංකියන්ගේ ජීවත් වීමේ අරගලය දිනෙන් දින උග්‍ර විය.රටේ ආර්ථික පරිහානියත් දේශපාලනයේ ඇති ව්‍යාකූලත්වයත් ලංකාවේ පැවැත්ම දැඩිව අස්ථිරත්වයට පත් කිරීමට සමත් වුහ. රටේ ආර්ථික පහුබෑමත් සමඟම රටේ මාධ්‍ය කලාවද අර්බුදයකට පත්ව ඇත. විශේෂයෙන් මේ තත්වය පුවත්පතේ පැවැත්ම සඳහා දැඩිව බලපෑමක් ඇති කර ඇත.

කඩදාසි වල පැවැත්ම මත පුවත්පතේ පැවැත්ම රඳාපවතින බව අපි දනිමු. යුක්‍රේන අර්බුදය නිසා කඩදාසී හිඟ වීමක් මෙන් පවතින්නා කඩදාසින් වල මිල ඉහළ යාමත් සිදු වී ඇත. කඩදාසි වල මිල ඉහළ යාම පුවත්පත් කලාව පැවැත්මට තර්ජනයකට ලක් ව ඇත. එමෙන්ම කඩදාසීන් වල මිල ඉහළ යාම තවත් සාධයන් රැසක් බලපෑ ඇත. ඒවානම් , කඩදාසි නිෂ්පාදනය සඳහා අමුද්‍රව්‍ය සපයා ගැනීමේ දුෂ්කරතා , සේවක ගැටලු සැපයුම් ජාලයේ අවුකාරී පසුබිම ආදියන් පෙන්වා දිය හැකිය. කඩදාසි මිල ඉහළ යාම නිසා පුවත්පතෙහි නිෂ්පාදන මිල සීඝ්‍රයෙන් ඉහළ දමා ඇත. කඩදාසී සීමිත වීම නිසා ඇතැම් පුවත්පත් ආයතනයන් ක`ඵ කඩ හරහා කඩදාසී ලබා ගැනීමද සිදු කරනු ඇත. කඩදාසීන් වල නියම ප්‍රමිතියෙන් දුරස්ව විකල්ප ක්‍රමයක් ලෙස බාල කඩදාසි පුවත්පත් සඳහා යොදා ගැනීමට ආයතනයන් යොමුව ද ඇත. මෙමගින් තව තවත් පුවත්පත් පරීශිලනය කරන පාඨකයන් ප්‍රමාණය අවම වීමක් සිදු වී ඇත.

කඩදාසි මිල ඉහළ යාම  නිසා පුවත්පත් අන්තර්ගත පිටු ප්‍රමාණය සීමිත කිරීමට පුවත්පත් ආයතනය විසින් තීරණය ගෙන ඇත. විශේෂයෙන් අතීරේක පුවත්පත් ඇතුළත් කිරීම අවම කිරීමට යොමුව ඇත්තේ මේ නිසාවෙනි. එහිදි ඇතැම් දිනපතා පුවත් පත් අවම වශයෙන් පිටු 12 වීය. එමෙන්ම සති අන්ත පුවත්පත් වල අතිරේක ප්‍රමාණය අඩු කිරීම සිදු කර ඇත. ඉරිදා ලංකාදිප පුවත්පතේ අතීරේක ප්‍රමාණය අඩු කිරිම තිබිම පෙන්වා දිය හැකිය. එමෙන්ම පුවත්පතේ නිෂ්පාදන වියදම ඉහළ යාම නිසා පුවත්පතේ  මිල ගණන් වැඩි කිරීමක් සිදු කර ඇත. දිනපත් පුවත්පක පෙර පැවති මිල රුපියල් 30 කි. පසුව රුපියල් 50 මිලකට අලෙවි කිරීමක් සිදු කෙරේ. සති අන්තපුවත්පත රුපියල් 90 සිට 150 ක් දක්වා මිල වැඩි වීමක් සිදු වී ඇත.  පුවත්පතේ මිල ඉහළ යාමත් ,  පිටු ප්‍රමාණය අවම පාඨක අවධානය අහිමිව යාමට හේතු වී ඇත. මන්ද අතීතයේ දී තොරතුරු දැකීමේ අවශ්‍යතාවය නිසා ඉතා සු`ඵ මුදලක් ගෙවා පුවත්පතක් මිල දී ගැනීමේ අවස්ථාවක් පාඨකයන්ට තිබුණි. එමෙන්ම සැලකිය යුතු ප්‍රමාණයකින් යුක්ත ප්‍රකාශනයක් නිසා පුවත්පත මිල දී ගන්නට ඔවුන් පුරුදු වී සිටියහ. දිනපතා පුවත් පත ප්‍රවෘත්තිමය ගුණාත්මක බවින් තිබුණ ද සති අන්ත පුවත්පත විශේෂාංගන්ට දැඩි අවකාශයක් හිමි වීමත් අති අන්ත පුවත්පත් අලෙවියේ ප්‍රවර්ධනයක් දිනපතා වඩා අති අන්ත පුවත්පතට හිමි විය. මේ තත්ත්වය අද වෙන වෙනස් වී ඇත. පුවත්පතේ පිටු ප්‍රමාණ අවම වුවත් මිළ ඉහළ ගොස් ඇති නිසා පාඨයන් පුවත්පත මිල  ගැනීමට මැලිකමක් දක්වති. වැඩි මුදලක් වැය කරමින් පුවත්පතක් මිල දී ගත්තද තොරතුරු දැන ගැනීමට තරම් තොරතුරු ප්‍රමාණයක් පුවත්පතේ නොමැති වීම හේතුවෙන් මිල දී ගැනීම වෙනුවට ඔවුන් ෑ පුවත්පත නැරඹිට සිදු කරයි. අදවන විට පුවත්පත් අලෙවිය පහළ බැසීමක් සිදු වී ඇත්තේ මේ හේතුවෙනි. එමෙන්ම පුවත්පතේ ගුණාත්ම බව අඩු වී තිබීමත් , මුල් පිටුවේ ආකර්ශණය අඩු වීමත් පුවත්පතේ අලෙවිය පහළ වැටී ඇත. අතීතයේ දී සතියතකට පුවත්පත් ලක්ෂ 12- 14 ප්‍රමාණයක් අලෙවි වු අතර වර්තමානයේ ඒ තත්වය ලක්ෂ 6.75 පහත වැටීමක් සිදු වී ඇත.

එපමණක් නොව පුවත්පතේ අන්තර්ගතයෙහි පවතියාවු අවකාශය සීමිත වීම නිසා පුවත්පත් කලාවේදීන්හු දැඩි දුෂ්කරතාවයකට පත් ව ඇති බවක් පෙනෙන්ට ඇත. පුවත්පත් කලාවේදීන්ගේ රැකියා අස්ථීරත්වයට පත් වී සඳහා වර්තමානයේ පුවත්පතේ තත්ත්වය හේතුවේ. ඒ අතරින් ප්‍රාදේශිය වාර්තාකරුවන්ගේ රැකියාවේ බිඳ වැටීම සිදු වේ. එය කෙසේද යත් පුවත්පත තුළ ඇති සීමිත අවකාශය නිසා ජනතා වැඩි අවධානයක් පමණක් දිනා ගත් පුවතක් පමණක් පුවත්පතේ පළ කිරීම සිදු කරන නිසාවෙනි.  ජීවත් වීමට මාසකට සරිලන මුදලවත් ප්‍රදේශිය වාර්තාකරුවෙකුට නොලැබී යාම නිසා පුවත්පත් කාලාවෙන් ඈත්ව වෙනස් අංශයන් කරා යාමේ අවකාශය වැඩි ව ඇති නිසාවෙනි. පුවත්පතේ පිටු ප්‍රමාණය අවම වීමෙන් ලිපි පළ වීමේ අවකාශය අඩු වීම සිදුවේ. මේ තත්තවය නිසා පුවත්පත් කලාවේ සිටින්නාවු මහා ප්‍රඥාවන්තයින් අනිකුත් මාධ්‍යන් කරා යොමු වීමට පෙළඹේ. එමනිසා පුවත්පත් කලාවට සිදු වන්නේ විශාල පාඩුවකි. අත්දැකීමු බහුල , පළපුරුදු ඇත්තෝ පුවත්පත් කලාවෙන් නික්වෙද් ම පුවත්පතේ ගුණාත්මකභාවය පිරිහෙන්නට පටන් ගනි. නිවැරදි මඟ පෙන්වීමක් නොමැතිව ගමන් අරඹුහොත් නොබො දිනක් යත්ම පුවත්පත් ඇසට දකින්ටවත් නොලැබී යනු ඇත. 

මේ පමණක් නොව පුවත්පතේ පිටු සඛ්‍යාව සීමිත වීමෙන් පුවත්පත් වලට හිමිවන්නාවු වෙළඳ දැන්වීම් ප්‍රමාණය ද අහිමිව යනු ඇත. පුවත්පතක නිෂ්පාදන පිරිවැය 20% ප්‍රමාණයක් අලෙවියෙන් ලැබෙන අතරමට ඉතිරි 80% ප්‍රමාණය වෙළඳ දැන්වීමෙන් ලැබෙන ආදායමෙන් පුවත්පත ප්‍රකාශනයට පත් කරනු ඇත. පාඨක අවධානය ගිලියත්ම පුවත්පතට ලැබෙන්නාවු වෙළඳ දැන්වීම් අඩු වීමක් වර්තමානය වන විට දක්නට ලැබේ. මෙමගින් පුවත්පතේ පැවැත්මට බාධාකාරී බවක් ඇති නිසාම ඇතැම් පත්තර ආයතනයන් අද වන විට වසා දැමිමට කටයුතු කර ඇත. අද වන විට පාඨක රුචිකත්වය වයස අවු 45 - 65 වු අතර වයස අවු 18- 25 දක්වා වයස් පරතර පාඨකත්ව අඩුක් පැවති බැවිනි. ඇත්තටම තරුණ පරපුරද පුවත්පතේන් ගිලිලා ද යන්න ප්‍රශ්නක් ඇති වුත් තවමත් පුවත්පත කෙරෙහි අවධානයන් ඔවුන් සතු ව ඇත. නව මාධ්‍ය සාපේක්ෂව සක්‍රිය දායයත්වයක් නොලැබෙන බව විශ්වාසය. නමුත් පුවත්පත යම් අවශ්‍යතාවක් සඳහා කියවීමට සිදු වුවහොත් තවමත් ඔවුන් භෞතික පුවත්පත කියවීමට යොමු වනු ඇත. ඒ මන්ද අදටත් ලංකාවේ අධ්‍යාපන ව්‍යුහය පෙළ පොත මුලික කරගෙන සම්පාදනය වී ඇති හේතුවෙනි. වෙඩ් අවකාශයේ පුවත්පත කියවීම වෙනුවට පත්තර ලෑල්ලේ ඇති පත්තරය කියවීමට තවමත් ලාංකීයන් පුරුදුව ඇත.

කවර හෝ දිනක ලෝකයේ පුවත්පත් කලාව ශේෂ වුවත් ලාංකීය සමාජය තුළ පුවත්පත ශේෂ වීමට කලක් ගත වන බව අප දන්නාවු කරුණකි. ශ්‍රි ලංකාව කුඩා රටක් වුවත් අවසාන වශයෙන් පුවත්පත් කලාවේ අවසාන පුරුක මේ මව් රට වන බව නියතය. මන්ද ලාංකීය පාඨක සමාජය කුඩා බැවින් කුඩා පාඨක සමාජයක් හසුරුවමින් දියුණු පත්තර කලාවත් පවත්වා ගැනීමට තවමත් වරම් ඇති බව පෙන්වා දිය යුතුය.

තමාෂා සෙව්වන්දි

විශේෂවේදි ගෞවරව දෙවන වසර

ජන සන්නිවේදන අධ්‍යනාංශය

           සංවර්ධනය, ලෝකයේ බොහෝ රටවල් නිරන්තරයෙන් කතා බහ කරන විශය පද්ධතියකි. වර්තමානය තුළ ශ්‍රී ලංකාවේ ද බහුලව ම නින්නාද වන හඬ බවට සංවර්ධනය පත් ව ඇත.

අද ලෝකයේ අපට මනුෂ්‍යයකු ලෙස ජීවත් වීමට අවශ්‍ය වන මූලික සාධක කිහිපයකි. ජීවවිද්‍යාත්මක සාධක වලට අමතරව හැකියාව, සන්නිවේදනය, සාමාන්‍ය දැනීම යන මේවා වේ. අපට සාමාන්‍ය පෙළින් පසු අවශ්‍ය නම් අධ්‍යාපනය නවතා රැකියාවක නිරත විය හැකිය. සාමාන්‍ය පෙළ දක්වා අප ඉගෙන ගන්නේ එදිනෙදා ජීවිතය පහසුවෙන් නිවැරදි ව ගත කිරීමට අවශ්‍ය දැනුම ය. උසස් පෙළ හා එයින් පසු අප දැනුමේ පටුත්වය කෙබඳුවේ දැයි සොයන්නට වෙහෙසෙයි. සාමාන්‍ය දැනීම ද ජීවිතය ගත කිරීමට අවශ්‍ය වන්නේ අප සමාජය තුල ක්‍රියාකාරී ජීවියකු ලෙස ජීවිත්විය යුතු නිසාය. සන්නිවේදනය අපට අවශ්‍ය වන්නේ ඵලදායි ලෙස හුවමාරු වීමටය. එසේ නොවුනහොත් අප ලැග සිටීමකට ලක් වේ. මේ සාධක පවතී නම් අපට ජීවිතය ගත කිරීම අපහසු නොවේ.(මෙම සාධක නොමැතිවද මිනිසුන් ජීවත් වේ.) නමුත් අප සංවර්ධනය පිළිබඳ දන්නේ ද යන විවාදයට තුඩු දෙන කාරණාවකි. සංවර්ධනය කුමක්ද යන්න හරි හැටි අවබෝධ කර නොගැනීම තුල සමාජය සංවර්ධනය වටා රවුම් ගසනු විනා සංවර්ධනය සමඟ ඒකාත්මික වීමක් සිදු නොවේ. එමෙන්ම සංවර්ධනය කුමක්ද යන්න අප තේරුම් නොගන්නා තාක් අප සරල ලෙස හෝ බරපතල ලෙස හෝ රැවටීම් වලටද ලක් විය හැක. මේ නිසා සංවර්ධනය හරි ලෙස හරි තැනින් අල්ලා ගත යුතුය.